PFAS, de forever chemicals

PFAS, ook wel bekend als “forever chemicals,” zijn overal om ons heen te vinden – in ons water, voedsel, en zelfs in ons lichaam. Maar wat weten we eigenlijk over deze chemische stoffen die zo hardnekkig zijn dat ze een mogelijke bedreiging vormen voor onze gezondheid? PFAS is een verzamelnaam voor chemische stoffen die een koolstof-fluorverbinding bevatten en water-, vet- en vuilafstotend zijn. Ze worden forever chemicals genoemd, omdat de stoffen niet of nauwelijks worden afgebroken in het milieu. En dus ook niet in je lijf.

In de aflevering van het televisieprogramma Pointer vertelt emeritus hoogleraar, toxicoloog Jacob de Boer dat door blootstelling aan PFAS je immuunsysteem onder druk komt te staan,  bij kinderen kan dat betekenen, dat ze bijvoorbeeld minder goed reageren op vaccinaties. Andere reacties kunnen zijn dat je cholesterol omhoog kan gaan, en dat je schildklier en lever niet meer zo goed functioneren. Ook is bekend dat PFAS mogelijk kanker kan veroorzaken. Onderzoek naar jarenlange, hoge blootstelling aan PFOA laat een verband zien met nierkanker, zaadbalkanker en mogelijk schildklierkanker.

Dit voorjaar bleek dat in eieren van mensen die zelf kippen hebben, afhankelijk van waar je woont, er meer PFAS zit dan de eieren uit de supermarkt. PFAS komt vanuit de grond, via de kippen die wormen eten in de eieren terecht. PFAS bindt zich goed aan eiwitten en een worm is een eiwitrijkje hapje voor de kip. In een ei mag 1 mcg PFAS per kilogram zitten. Dit soort normen zijn gebaseerd op levenslange blootstelling. Als je af en toe een ei eet is het niet zo erg, echter elke dag een ei eten met een teveel aan PFAS is niet aan te raden. 

PFAS breken heel langzaam af en kunnen zich ophopen in het milieu, bijvoorbeeld in water en voedsel, waardoor we er makkelijk mee in aanraking komen. PFAS kan in een breed scala aan producten worden gevonden, waaronder:

1. Kookgerei met antiaanbaklaag
   Veel antiaanbakpannen bevatten PFAS, met name als ze een Teflon-coating hebben.
2. Waterafstotende kleding & sprays
   Outdoor-kleding en regenjassen worden vaak behandeld met PFAS om ze waterdicht te maken. Net als de sprays die je kan gebruiken om je schoenen in te sprayen.
3. Voedselverpakkingen
   PFAS kan in vetbestendige verpakkingen zoals pizzadozen, popcornzakken voor de magnetron, en verpakkingen van fastfood zitten.
4. Schoonmaak- en verzorgingsproducten
   Sommige schoonmaakmiddelen, make-up, en tandzijde kunnen PFAS bevatten vanwege hun water- en vuilafstotende eigenschappen.
5. Vlekbestendige stoffen en tapijten
   Stoffen en tapijten die zijn behandeld om vlekbestendig te zijn, kunnen PFAS bevatten.
6. Blusschuim
   PFAS wordt vaak gebruikt in blusschuimen, met name die voor olie- en benzinebranden.
7. Cosmetica
   Sommige cosmetica, vooral waterproof mascara en langhoudende lippenstiften, bevatten PFAS om de producten langer te laten zitten.

Probeer je niet te druk te maken, PFAS is inmiddels overal en je hebt nou eenmaal niet op alles invloed. Heel veel stress ervaren van dingen waarop je geen invloed hebt is misschien nog wel schadelijker voor je dan de kleine beetjes chemicaliën die je binnen krijgt. Je kunt wel een aan aantal dingen doen om de hoeveelheid PFAS waarmee je in aanraking komt te beperken.

Gooi je pannen met een standaard antiaanbaklaag weg. Je gebruikt ze waarschijnlijk dagelijks en door ze te vervangen door gietijzeren, rvs of pannen met een keramische antiaanbaklaag, heb je in ieder geval een product dat je heel vaak gebruikt ingewisseld voor een betere optie voor je gezondheid. 

Ik heb verschillende merken geprobeerd en ben groot fan van Greenpan, de antiaanbaklaag is goed en beschadigd niet zo snel als die van bijvoorbeeld Green Chef Nordics pannen. Greenpan is een Belgisch bedrijf dat al sinds 2007 pannen ontwikkelt met antiaanbaklaag die niet schadelijk is voor de gezondheid. Ze hebben niet alleen koekenpannen, maar ook airfryers, allerlei bakvormen en een superfijne contactgrill. Een must have als je pubers in huis hebt die graag tosti’s maken.

De contactgrill is echt mijn favoriete keukentool geworden die ik de laatste tijd heb aangeschaft. Niet alleen om tosti’s te bakken, maar ook om kipfilet, vis en groenten te grillen en om te gourmetten. De grill heeft een aantal programma’s voor bijvoorbeeld kip en vis. Binnen 5 minuten heb je een perfect gaar en heerlijk mals stukje kip. Dit lukte mij in de pan echt niet. Wat ook erg leuk is dat je grill helemaal kunt openklappen en de platen aan twee kanten kan gebruiken, een grillkant en een gladde kant om pannenkoekjes of eitjes te bakken. Je gourmetstel met teflonlaag kan dus ook meteen de deur uit.

Tandpasta, deodorant, waterproof mascara, crèmes & outdoorkleding, ook in deze producten kunnen PFAS zitten. Er zijn hele lijsten met alle ingewikkelde termen die je kan checken in de ingrediëntenlijsten van de potjes die je op je wastafel hebt staan. Handiger is misschien om over te stappen naar merken die sowieso geen gebruik maken van de forever chemicals. Of even de INCI app te installeren op je mobiel, hier kan je heel makkelijk checken welke stoffen het product van jouw keuze bevatten. 

Verzorgingsproducten zonder hormoonverstorende stoffen vind je bij merken zoals Dr. Hauschka en Weleda (mijn favorieten!). Als je googelt op ‘verzorgingsproducten zonder hormoonverstorende stoffen’ vind je veel meer items die je met een gerust hart kan gebruiken.

Bij Tegengif las ik laatst een artikel met link naar het onderzoek over het gebruik van PFAS in outdoorkleding voor kinderen. Zij gaven aan dat de kleding van het merk North Face en Tribord (Decathlon) geen PFAS bevatten. Tegengif doet onderzoek naar schadelijke chemicaliën die via alledaagse producten in ons lichaam terechtkomen. Met de onderzoeksresultaten maken ze ons bewust van dagelijkse blootstelling aan problematische chemicaliën. Samen met partners in Nederland en de EU pleiten ze voor betere wet- en regelgeving op dit gebied. Sowieso een aanrader om eens op hun site te rond te kijken.

PFAS, de zogenaamde “forever chemicals,” zitten in veel producten die we dagelijks gebruiken en kunnen op lange termijn schadelijk zijn voor je gezondheid. Gelukkig kun je zelf een paar simpele dingen doen om je blootstelling te verminderen. Gooi bijvoorbeeld je oude antiaanbakpannen weg en kies voor PFAS-vrije cosmetica en kleding. We kunnen niet alles vermijden, want PFAS zitten helaas overal, maar door slimme keuzes te maken kun je de impact op je gezondheid wel verkleinen. Het belangrijkste is om bewust te zijn en daar waar je kan dingen te vervangen, zonder je er te veel zorgen over te maken.

* Deze post bevat affiliate-links. Dit betekent dat ik een commissie krijg als je iets via deze links koopt. Uiteraard kost dit jou niets extra’s (soms is het zelfs voordeliger!) en kun je erop rekenen dat ik alleen links opneem van websites of producten waar ik zelf 100% achter sta. Gebruik je deze links voor je overstap, aanmelding of aankoop? Dank je! Je helpt mij dan weer om nóg meer mooie content te kunnen maken!